بزرگ‌ترین موج خروج سهامداران خرد از بازار سهام| روز سیاه بورس چگونه رقم خورد؟

گفته می‌شود که بخش بزرگی از ریزش شاخص بورس را باید به حساب خداحافظی رییس سازمان بورس در فضای مجازی  نوشت. محمدعلی دهقان دهنوی رییس سازمان بورس و اوراق بهادار با انتشار مطلبی در فضای مجازی، پایان کار خود در این سازمان را اعلام کرده و گفته است که «احسان خاندوزی وزیر اقتصاد پنجشنبه ۸ مهر به من اطلاع داد برنامه تغییر تیم مدیریتی سازمان بورس دارد، از همان روز پیگیر هستم که این اتفاق زودتر بیفتد، حتی مصرّ بودم طبق برنامه، شورای عالی بورس همین هفته تشکیل شود ولی امکان برگزاری فراهم نشد، امید است هرچه زودتر اتفاق بیفتد.

وی اضافه کرد: تغییر رییس سازمان بورس در انتهای دوره ۵ ساله باید یک امر عادی تلقی شده و نباید اینقدر بدان پرداخته شود. بازار سرمایه هم آنقدر بزرگ شده که این رفت‌وآمد‌ها بر آن تاثیری نداشته باشد، لذا از همه دوستان تقاضا دارم به این حواشی نپردازند. همزمان با این اظهارنظر، قیمت دلار نیز در بازار ریزشی شده و سیگنال مهمی به معامله‌گران بازار سرمایه مخابره کرد. اما برخی دیگر نیز اظهارات رییس‌جمهور درباره کسری بودجه دولت در سال جاری را دلیل چنین ریزش سنگینی عنوان می‌کنند. بخش بزرگی از این کسری بودجه با فروش اوراق بدهی دولتی در بورس تامین می‌شود. آن‌هم با نرخ سودی بالاتر از نرخ بهره بانک‌ها. گفته می‌شود که دولت ۳۰ هزار میلیارد تومان از این اوراق را در بورس عرضه کرده و سازمان بورس نیز چاره‌ای جز موافقت با این اقدام نداشته است. ابراهیم رییسی رییس‌جمهور، سیزدهم خرداد سال جاری و در مبارزات انتخاباتی خود عنوان کرده بود که «بورس جای تامین کسری بودجه دولت نیست.» او گفته بود که «حقوقی‌های بورس، حضورشان مثل بچه پولدار است و باید کنترل می‌شدند. بازار بورس رها نیست و کنترل‌شده است و مردم به کنترل دولت اعتماد کردند.»، اما رییس مستعفی سازمان بورس متهم اصلی را بانک مرکزی می‌داند. دهقان دهنوی گفته است: «باید به منشأ فروش این اوراق بدهی توجه جدی شود. بخش اعظم فروش اوراق، ناشی از عملیات بازار باز بین بانک مرکزی و بانک‌ها است که ثبت آمار معاملات آن در بازار بدهی رخ می‌دهد و به هیچ عنوان به معنی فروش اوراق توسط دولت نیست. در واقع طی سه هفته اول مهرماه دولت هیچ فروش اوراقی در بازار نداشته است و برای هفته بعد هم برنامه فروش ندارد.» به هر حال هر کسی که مقصر اتفاقات رخ داده در بورس باشد؛ این سهامداران خرد هستند که با زیان انباشته در حال خروج از بازار دیده می‌شوند؛ سهامدارانی که با فروش سهام خود جلوی ضرر بیشتر خود را می‌گیرند.

نوسان و درجا زدن در بازار سرمایه، امری طبیعی است

برخی تحلیلگران بازار سرمایه بر این باروند که اصلی‌ترین عامل ایجاد روند اصلاحی در معاملات بورس، وجود نوسان در بازار ارز است هر چند نمی‌توان این اتفاق را تنها علت تاثیرگذار در اصلاح اخیر شاخص بورس دانست، اما باید گفت بازار سرمایه به‌طور دایم تحت‌تاثیر عوامل مختلف با نوسان همراه می‌شود و نوسان و درجا زدن در بازار سرمایه امری طبیعی است.

این در حالی است که در دو سال گذشته این بازار روندی مثبت داشته و تحلیلگران عامل اصلی رشد شاخص در نیمه اول سال ۱۳۹۹ را ورود پول حقیقی یا به عبارت دیگر ورود سهامداران حقیقی و افزایش سرمایه‌گذاری شهروندان در بازار سهام عنوان می‌کنند و بر این باورند که پس از آن و در ۶ ماه ابتدایی سال ۱۴۰۰ تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی بازار را منفی کرد به گونه‌ای که شاهد خروج پول حقیقی‌ها از این بازار بودیم. هر چند برخی از صاحبنظران نیز می‌گفتند با فرارسیدن مهرماه کم‌کم صورت‌های مالی شرکت‌ها و گزارش سود آن‌ها منتشر می‌شود و با تکمیل کابینه دولت سیزدهم سیاست‌های اقتصادی دولت، خصوصا مشخص شدن سیاست‌های پولی بانکی وضعیت بازار سهام بهبود می‌یابد، اما به نظر می‌رسد هنوز این بازار روی خوش به سهامداران نشان نداده است.

اطلاعات ۶ ماهه شرکت‌های بورسی مثبت بود

مصطفی امید قائمی، نخستین رییس هیات‌مدیره بورس اوراق بهادار تهران در خصوص وضعیت بازار سرمایه به «اعتماد» گفت: بورس همواره در روز‌های مختلف با نوساناتی مواجه است و این افت‌وخیز‌ها در بازار سرمایه جزو ذات این بازار است، در بازار روز سه‌شنبه نیز سهم‌های پالایشی در ریزش بورس سهم عمده‌ای داشتند. این کارشناس بازار سرمایه خاطرنشان کرد:، اما موضوعی که باید به آن توجه شود این است که اطلاعاتی که از کارنامه ۶ ماهه شرکت‌های بورسی منتشر می‌شود اطلاعات بسیار خوبی است و به نظر می‌رسد این شرکت‌ها سودده بوده‌اند و این اطلاعات به بازار نیز کمک می‌کند تا در میان‌مدت باعث رونق این بازار شوند. این فعال حوزه بورس با بیان اینکه در مجموع آمار تولید و فروش محصولات مختلف و آمار وضعیت مالی شرکت‌ها مثبت ارزیابی می‌شود ادامه داد: در کنار این موضوع قیمت محصولات پایه جهانی نیز تغییر داشته که تاثیر مثبتی بر شرکت‌های بورسی خواهند داشت.

رونق این بازار در ماه‌های آتی محتمل است
او تصریح کرد: هرچند ممکن است بازار سرمایه چند روزی راکد باشد، اما با وجود این اطلاعاتی که از شرکت‌ها در دست است با رونق این بازار در فصل پاییز مواجه خواهیم شد و ممکن است در ادامه نیمه دوم سال بازار تغییر مسیر دهد، اما با شفاف‌تر شدن شرایط و کاهش ابهامات با توجه به پتانسیل‌های موجود در این بازار امکان استارت یک حرکت صعودی و رونق مجدد این بازار وجود دارد و افزایش قیمت نفت و سایر حامل‌های انرژی اثر مثبتی بر بازار سرمایه ما خواهد داشت.

بورس پتانسیل بازدهی معقول را دارد
امید قائمی تصریح کرد: بورس را می‌توان به عنوان یکی از بازار‌های مناسب برای سرمایه‌گذاری در پاییز و زمستان معرفی کرد و بازار سرمایه می‌تواند نسبت به سایر بازار‌های موازی تا پایان امسال بازدهی معقول‌تری در اختیار سهامداران قرار دهد و رشد خوبی را تجربه کند. او در پاسخ به این پرسش که کدام بازار به جز بورس می‌تواند بازدهی بیشتری داشته باشد، گفت: همان‌گونه‌که معاملات بورس تحت‌تاثیر رکود ایجادشده قرار می‌گیرد، روند معاملات دیگر بازار‌های سرمایه‌گذاری هم وارد فضای رکودی می‌شود و دیگر با معاملات چندان پر رونقی همراه نخواهند شد. این کارشناس بازار سرمایه در رابطه با سیاست‌های دولت برای رشد بازار سرمایه نیز خاطرنشان کرد: با توجه به رشد قیمت محصولات پایه در بازار‌های جهانی در صورتی که سیاست‌های دولت نیز همسو با این رشد قیمت و حمایت از این بازار باشد این موضوع می‌تواند به رونق بازار سرمایه کمک کند. به‌طور کلی تاثیر افزایش قیمت حامل‌های انرژی در بازار‌های جهانی در بازار سرمایه ما مثبت خواهد بود چراکه با افزایش قیمت حامل‌های انرژی در جهان بهای تمام‌شده تولید محصولات مختلف در بسیاری از کشور‌های صنعتی افزایش خواهد یافت.

ضرورت حمایت‌های دولتی از بازار سرمایه
امید قائمی ادامه داد: منظور اصلی از حمایت‌های دولتی مربوط به نرخ عوارض، نرخ خوراک‌ها و نرخ سود و بهره بانکی است که از سوی دولت تعیین می‌شوند که در این شرایط حساس باید همگام و در جهت رونق بازار سرمایه باشد. ضمن آنکه یکی از موانع رشد بازار سرمایه، قیمت‌گذاری‌های دستوری بود، اما شاهد آنیم که با وجود افزایش مداوم قیمت کالا‌ها و وضعیت مناسب سودآوری اکثر شرکت‌ها و صنایع بورسی، بازار سرمایه همچنان کم‌فروغ است. این فعال بازار سرمایه در مورد زمزمه‌های تغییر مدیریتی در سازمان بورس اوراق بهادار و تاثیر آن روی شاخص‌های بورس نیز گفت: خواه، ناخواه سیاست‌های نظارتی مدیران بازار سرمایه تاثیرگذار خواهد بود هر چند ممکن است از نظر روانی تغییرات اعمال‌شده در سازمان بورس اثری کوتاه‌مدت در معاملات داشته باشد، اما نمی‌توان این اتفاق را عامل اصلی برای ریزش‌ها یا افزایش‌ها دانست ضمن اینکه این قضیه بیشتر سیاسی است تا اقتصادی.

رد پای رئیسی در ریزش بورس / سیگنال خطرناک صالح‌آبادی به سهامداران

سایت تجارت نیوز نیز درباره سقوط شاخص بورس نوشته است: دلار ارزان شده و رئیس سازمان بورس خداحافظی کرده است. شاید از نگاه برخی علت ریزش ۲٫۵ درصدی شاخص بورس در امروز این دو عامل بود است. اما از نگاه برخی دیگر علت اصلی موضوع دیگری است. دقیقا چه شده است؟ علت این شوک چه بوده است؟ رد پای دولت و بانک مرکزی این بار هم در شوک به بازار سهام قابل مشاهده است؟

کسری بودجه از روز اول فعالیت دولت جدید گریبان‌گیر دولتمردان بود و رئیس دولت هم در سخنرانی‌های مختلف از چالش بزرگ کسری بودجه سخن گفته است. طبق اعلام مرکز پژوهش‌های مجلس این کسری بودجه ممکن است در امسال تا ۳۰۰ هزار میلیارد تومان هم برسد. برخی نمایندگان مجلس نیز این رقم را تا ۵۰۰ هزار میلیارد تومان پیش‌بینی کرده‌اند.

دوم مهر ماه امسال رئیس جمهور در جلسه شورای اداری استان ایلام گفته بود: امروز با کسری بودجه شدیدی مواجه هستیم و خیلی از مشکلات کشور ناشی از همین کسری بودجه است و باید این روند را اصلاح کنیم و سامان ببخشیم.

با این حال امروز به نظر می‌رسد شوک به بازار سهام بی‌ارتباط با کسری بودجه دولت نیست.

پس از ریزش شاخص بورس در دیروز، عبدالله مشکانی، کارشناس بازار سهام در صفحه شخصی خود در اینستاگرام نوشت: «نتیجه اوراق فروختن با نرخ بالا یا نرخ بهره بالاتری که بانک‌ها به اسم سود علی‌‎الحساب می دهند، عامل اتفاق امروز بورس است.»

مهدی سماواتی، کارشناس دیگر بازار سهام هم در صفحه شخصی خود در اینستاگرام نوشته است: «مگر رئیس سازمان بورس می‌تواند جلوی ۳۰ هزار میلیارد تومان اوراق فروشی دولت را بگیرد؟»

این رفتار از سوی دولت در حالیست که ۱۳ خرداد ماه امسال ابراهیم رئیسی در جریان رقابت‌‎های انتخابات گفته بود: بورس جای کسری بودجه دولت نیست.

او گفته بود: «اشکالی که در بورس بود اینکه آگاهی بخشیدن به مردم با یک مدیریت جدی انجام نشد و وقتی مردم با تاکید دولت به بورس آمدند کار‌هایی که باید انجام نشد. ساز وکار نظارتی بورس درست عمل نکرد و صندوق توسعه و تتبیت از نوسانات جلوگیری نکرد. حقوقی‌های بورس که حضورشان مثل بچه پولدار است و باید کنترل می‌شدند. بازار بورس رها نیست و کنترل شده است و مردم به کنترل دولت اعتماد کردند.»

در حالی به نظر می‌رسد مهمترین متهم افت شاخص بورس، دولت است که دهقان دهنوی اتفاقات اخیر را مرتبط با بانک مرکزی می‌داند نه دولت.

محمدعلی دهقان دهنوی، رئیس مستعفی سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه به صورت روزانه حجم فروش اوراق در بازار بدهی قابل توجه است، گفته بود: باید به منشا فروش این اوراق توجه جدی شود. بخش اعظم فروش اوراق، ناشی از عملیات بازار باز بین بانک مرکزی و بانک‌ها است که ثبت آمار معاملات آن در بازار بدهی رخ می‌دهد و به هیچ عنوان به معنی فروش اوراق توسط دولت نیست. در واقع طی سه هفته اول مهرماه دولت هیچ فروش اوراقی در بازار نداشته است و برای هفته بعد هم برنامه فروش ندارد.

دهقان دهنوی تأکید کرده است: آن چه که تحت فروش اوراق در آمار روزانه منعکس می‌شود ناشی از عملیات بازار باز بانک مرکزی است و ارتباطی با فروش اوراق توسط دولت ندارد. ضمن آنکه دولت هم متعهد و ملتزم به حفظ نرخ بهره است و هیچ برنامه‌‌ای برای افزایش نرخ بهره وجود ندارد و نگرانی در این زمینه کاملاً بی‌مورد است.

ابراهیم رئیسی یا علی صالح‌آبادی، هرکدام که مقصر اتفاقات امروز بورس باشند در نهایت هزینه این اتفاقات را نپرداخته‌اند و این بار هم سهامداران بوده‌اند که از رفتار دولت یا بانک مرکزی متاثر شده‌اند.

با این حال کاهش قیمت دلار و خبر خداحافظی رئیس سازمان بورس هم از اخبار مهم بودند ولی احتمالا علت اصلی ریزش شاخص نبودند. آیا دولت رفتار خود را تغییر خواهد داد؟ آیا دولت به بانک مرکزی هشدار خواهد داد؟ از نگاه برخی حتی اگر بانک مرکزی هم مقصر اتفاق امروز باشد این رئیس دولت است که باید پاسخ دهد چرا بانک مرکزی چنین رفتاری را با بورس انجام می‌دهد؟